Rozwój dziecka

Pierwszych dwanaście miesięcy życia to czas najbardziej dynamicznego rozwoju, w tym czasie dziecko opanuje nowe umiejętności ruchowe, rozwija się emocjonalnie oraz uczy się zachowań społecznych. Samo ciałko maluszka rośnie trzykrotnie a zmiany następują w ekspresowym tempie. Nigdy więcej już w swoim życiu w tak krótkim czasie nie nabędzie tylu nowych umiejętności. Pokona ono ogromną drogę od całkowitej nieporadności ruchowej oraz braku koordynacji, do osiągnięcia pozycji stojącej i samodzielnego chodzenia.
Oto kilka najważniejszych etapów z tego fascynującego zjawiska jakim jest rozwój ruchowy w pierwszym roku życia.

W okresie noworodkowym dziecko przyjmuje ułożenie płodowe (zgięcie i przywiedzenie w stawach), zarówno w pozycji leżenia na plecach jak i brzuszku. w leżeniu przodem głowa jest zwrócona na bok a ciężar ciała spoczywa na barkach i policzku- ułożenie asymetryczne. Kończyny górne znajdują się pod klatką piersiową. Pod koniec tego okresu noworodek zaczyna unosić główkę do góry i przekręcać ją z boku na bok.

W drugim miesiącu życia niemowlę prezentuje wzorzec postawy z wyprostem i odwiedzeniem. w leżeniu przodem unosi głowę coraz wyżej i potrafi ją utrzymać w górze dłużej niż poprzednio. Zwalnia z podporu barki, co umożliwia niewielkie wysunięcie kończyn górnych z pod klatki piersiowej w bok. Unoszenie i utrzymywanie głowy odbywa się dalej asymetrycznie (tj. trzyma ją skręconą w bok) wynika to z dominacji reakcji odruchowej ATOS (asymetryczny toniczny odruch szyjny). w leżeniu na plecach zaczyna przypadkowo łączyć rączki w linii środka ciała.

W trzecim miesiącu życia dziecko zaczyna kontrolować ustawienie głowy w przestrzeni w symetrycznym ustawieniu zarówno w pozycji na brzuszku jak i plecach. w leżeniu tyłem leży bardzo stabilnie prezentuje coraz większą możliwość wysunięcia rąk i  swobodniejsze ich ruchy, co w efekcie prowadzi do początków wytwarzania się środkowolinijnej orientacji. w leżeniu przodem niemowlę unosi głowę jeszcze wyżej. Kończyny górne wysuwają się z pod klatki piersiowej do przodu, dzięki czemu możliwy jest podpór na przedramionach.

W czwartym miesiącu, w podporze barki i łokcie znajdują się w jednej linii, by w piątym znaleźć się przed nimi i dać początek do podporu na dłoniach z wyprostowanymi kończynami górnymi. Niemowlę unosi głowę coraz wyżej i rozgląda się na boki, śledząc przechodzących bliskich. Spostrzega przedmioty które chce chwycić i zbadać, staje się coraz bardziej aktywne i ciekawskie. Charakterystyczna dla tego okresu jest pełna integracja między zginaczami a prostownikami, co umożliwia dziecku sięganie najpierw do kolan (4 m.ż.) i do stóp (5 m.ż.). Te wzorce ruchowe w dalszym ciągu kształtują i utrwalają orientacje w linii środka oraz buduje schemat ciała. w tym okresie pojawiają się także pierwsze próby obrotów najpierw na boki (ok. 4 m.ż.), a później z brzuszka na plecki (ok. 6 m.ż.).

Od szóstego miesiąca staje się możliwe oparcie na jednej kończynie górnej, co umożliwia sięganie i chwytanie zabawek wolną dłonią. Charakterystyczne dla tego okresu w leżeniu na plecach jest chwytanie rączkami za stópki, zabawa nimi oraz wkładanie ich do buzi.

Około siódmego i ósmego miesiąca niemowlak zaczyna samodzielnie pełzać i piwotować. Zaczyna również samodzielnie siadać. W utrzymywaniu pozycji siedzącej pomagają dziecku podporu na kończynach górnych: z boku (6 m.ż), z przodu (8 m.ż.) i z tyłu (10 m.ż.). Coraz lepsza kontrola równowagi w pozycji siedzącej daje dziecku możliwość uwolnienia rączek z funkcji podporowej i wykorzystanie ich do zabawy manipulacyjnej. Rozwija się chwyt pesetowy co daje możliwość chwytania drobnych przedmiotów.

W dziewiątym miesiącu maluszek zaczyna samodzielnie czworakować, potem stawać przy sprzętach oraz poruszać się przy nich bokiem. By wreszcie około dwunastego miesiąca wykonać pierwsze próby samodzielnego chodzenia.

Co powinno zaniepokoić:

• Dziecko nie lubi być dotykane
• Układa się asymetrycznie (tj. skręca główkę oraz tułów cały czas w tę sama stronę)
• Pręży się, odgina główkę lub całe ciało do tyłu, napina krzyżuje nóżki
• Jest mało ruchliwe (ubogi repertuar ruchów)
• Ma ciągle zaciśnięte piąstki po 6 tyg. życia
• Reaguje płaczem na każdą zmianę pozycji ciała
• Ma niskie napięcie mięśniowe (nie kontroluje głowy, sprawia wrażenie przyklejonego do podłoża, układa nóżki w pozycji żabki)
• Dziecko nadmiernie spokojne (nigdy nie płacze, nie domaga się brania na ręce, itp.)
• Nie odpowiada uśmiechem na uśmiech rodzica po 2 miesiącu życia
• Brak symetrii ułożenia ciała w 3 miesiącu, nie łączy dłoni w linii środkowej ciała, nie wyciąga rączek do zabawki
• Nie lubi leżeć na brzuszku i nie obraca się po 6 miesiącu życia
• Gdy w wieku 9 miesięcy nie siedzi samodzielnie i nie przyjmuje pozycji czworaczej